Słownik terminów AI i robotyki humanoidalnej

A

Algorytm - Zbiór dokładnych instrukcji lub reguł, które określają sposób rozwiązania danego problemu lub wykonania zadania. To jak przepis kulinarny dla komputera.

Antropomorficzny - Posiadający cechy lub wygląd przypominający człowieka. W kontekście robotów oznacza to konstrukcję naśladującą ludzką budowę.

Artificial Intelligence (AI, Sztuczna Inteligencja) - Zdolność maszyn do naśladowania ludzkiego myślenia i uczenia się, wykonywania zadań zwykle wymagających ludzkiej inteligencji.

Actuator (Siłownik) - Element mechaniczny zamieniający energię na ruch, "mięsień" robota.

B

Biomechanika - Nauka zajmująca się badaniem mechaniki żywych organizmów, wykorzystywana przy projektowaniu robotów humanoidalnych.

Bot - Program komputerowy wykonujący automatycznie określone zadania, często używany w kontekście programów komunikujących się z ludźmi.

C

Chat Bot - Program komputerowy zaprojektowany do prowadzenia konwersacji z ludźmi, często wykorzystujący AI do generowania odpowiedzi.

Computer Vision (Widzenie komputerowe) - Technologia pozwalająca maszynom na interpretację i analizę informacji wizualnych ze świata rzeczywistego.

D

Deep Learning (Głębokie uczenie) - Zaawansowana forma uczenia maszynowego wykorzystująca wielowarstwowe sieci neuronowe do rozwiązywania złożonych problemów.

DOF (Degrees of Freedom, Stopnie swobody) - Liczba niezależnych sposobów, w jakie robot może się poruszać lub obracać poszczególnymi częściami.

E

Emotion Recognition (Rozpoznawanie emocji) - Zdolność systemu AI do identyfikacji ludzkich emocji na podstawie wyrazu twarzy, tonu głosu czy języka ciała.

End Effector (Efektor końcowy) - Końcowy element robota, np. chwytak lub narzędzie, służący do interakcji z otoczeniem.

F

Facial Recognition (Rozpoznawanie twarzy) - Technologia umożliwiająca identyfikację lub weryfikację tożsamości osoby na podstawie jej twarzy.

Feedback Loop (Pętla sprzężenia zwrotnego) - System, w którym wyniki działania wpływają na kolejne decyzje i działania robota.

G

Gesture Recognition (Rozpoznawanie gestów) - Zdolność systemu do interpretacji ruchów ciała człowieka jako poleceń lub informacji.

GPT (Generative Pre-trained Transformer) - Typ modelu językowego AI używany do generowania tekstu i prowadzenia konwersacji.

H

Humanoid Robot (Robot humanoidalny) - Robot zaprojektowany tak, aby przypominał człowieka w wyglądzie i/lub zachowaniu.

Heurystyka - Metoda rozwiązywania problemów oparta na praktycznych regułach, nie zawsze gwarantująca najlepsze rozwiązanie, ale zwykle wystarczająco dobre.

I

Image Processing (Przetwarzanie obrazu) - Analiza i modyfikacja obrazów cyfrowych w celu wydobycia z nich informacji lub ich poprawy.

Interfejs człowiek-maszyna (HMI) - System umożliwiający komunikację i interakcję między człowiekiem a maszyną.

K

Kinematyka - Dział mechaniki zajmujący się ruchem bez uwzględniania sił, kluczowy w planowaniu ruchu robotów.

Knowledge Base (Baza wiedzy) - Zorganizowany zbiór informacji wykorzystywany przez systemy AI do podejmowania decyzji.

L

Large Language Model (LLM, Duży model językowy) - Zaawansowany model AI trenowany na ogromnych ilościach tekstu, zdolny do rozumienia i generowania języka naturalnego.

Learning Rate (Współczynnik uczenia) - Parametr określający, jak szybko system AI dostosowuje się do nowych informacji podczas treningu.

M

Machine Learning (Uczenie maszynowe) - Dziedzina AI zajmująca się tworzeniem systemów, które uczą się na podstawie doświadczeń bez bezpośredniego programowania.

Motion Planning (Planowanie ruchu) - Proces określania bezpiecznej i efektywnej ścieżki ruchu dla robota.

N

Natural Language Processing (NLP, Przetwarzanie języka naturalnego) - Technologia umożliwiająca maszynom rozumienie i przetwarzanie ludzkiej mowy i tekstu.

Neural Network (Sieć neuronowa) - Model obliczeniowy inspirowany działaniem ludzkiego mózgu, podstawa wielu systemów AI.

O

Optical Sensors (Czujniki optyczne) - Urządzenia przekształcające światło na sygnały elektryczne, służące jako "oczy" robota.

Optymalizacja - Proces dostosowywania parametrów systemu w celu osiągnięcia najlepszych możliwych wyników.

P

Pattern Recognition (Rozpoznawanie wzorców) - Zdolność systemu do identyfikacji regularności i wzorów w danych.

Propriocepcja - Zdolność robota do określenia położenia swoich części w przestrzeni.

R

Reinforcement Learning (Uczenie ze wzmocnieniem) - Metoda uczenia maszynowego, w której system uczy się poprzez interakcję z otoczeniem i otrzymywanie nagród lub kar.

ROS (Robot Operating System) - Framework programistyczny często używany w robotyce.

S

Sensor (Czujnik) - Urządzenie wykrywające zmiany w środowisku i przekształcające je na sygnały elektryczne.

Speech Recognition (Rozpoznawanie mowy) - Technologia pozwalająca maszynom na rozumienie ludzkiej mowy.

T

Text-to-Speech (TTS, Synteza mowy) - Technologia zamieniająca tekst na mowę.

Training Data (Dane treningowe) - Zbiór danych używanych do uczenia systemów AI.

U

Uczenie nadzorowane - Metoda uczenia maszynowego, gdzie system uczy się na oznaczonych przykładach.

Uczenie nienadzorowane - Metoda uczenia maszynowego, gdzie system sam znajduje wzorce w nieoznaczonych danych.

V

Voice Recognition (Rozpoznawanie głosu) - System identyfikujący osobę mówiącą na podstawie charakterystyki jej głosu.

Virtual Reality (VR, Rzeczywistość wirtualna) - Technologia tworząca symulowane środowisko, często używana w treningu robotów.

W

Wearable Robotics (Robotyka noszona) - Urządzenia robotyczne noszone na ciele człowieka, np. egzoszkielety.

Weight (Waga) - W sieciach neuronowych: parametr określający siłę połączenia między neuronami.

Z

Zero-shot Learning - Zdolność systemu AI do rozpoznawania lub wykonywania zadań bez wcześniejszego treningu na konkretnych przykładach.

Zintegrowany system sterowania - Kompleksowy system zarządzający wszystkimi funkcjami robota.

Ważne pojęcia ogólne

Autonomia - Zdolność robota lub systemu AI do samodzielnego podejmowania decyzji i działania bez ludzkiej interwencji.

Etyka AI - Zasady moralne i wytyczne dotyczące rozwoju i zastosowania systemów AI i robotów.

Interakcja człowiek-robot - Badanie i projektowanie sposobów efektywnej współpracy między ludźmi a robotami.

Robotyka społeczna - Dziedzina zajmująca się projektowaniem robotów zdolnych do interakcji społecznych z ludźmi.

Sztuczna świadomość - Hipotetyczna zdolność maszyn do posiadania samoświadomości i subiektywnych doświadczeń.

Turing Test - Test zaproponowany przez Alana Turinga do oceny zdolności maszyny do wykazywania inteligentnego zachowania nieodróżnialnego od ludzkiego.

Uncanny Valley (Dolina niesamowitości) - Zjawisko opisujące uczucie dyskomfortu u ludzi wobec robotów zbyt podobnych do człowieka, ale nie identycznych.

Trzy prawa robotyki

Pierwsze Prawo - Robot nie może skrzywdzić człowieka ani, przez zaniechanie działania, pozwolić, by człowiek doznał krzywdy.

Drugie Prawo - Robot musi przestrzegać poleceń wydawanych przez człowieka, chyba że są one sprzeczne z Pierwszym Prawem.

Trzecie Prawo - Robot musi chronić swoje istnienie, o ile ta ochrona nie koliduje z Pierwszym lub Drugim Prawem.

https://en.wikipedia.org/wiki/Three_Laws_of_Robotics